İnkişaf zehniyyətinə sahib olun.- “Ağıl” anlayışı mürəkkəbdir və əsrlər boyu fəlsəfə, psixologiya, nevrologiya və digər sahələrdə müzakirə və araşdırma mövzusu olmuşdur. Perspektivdən və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif yollarla başa düşülə və təsvir edilə biləcəyi üçün ağılın vahid, hamı tərəfindən qəbul edilmiş tərifi yoxdur. Ağıl haqqında düşünməyin bəzi ümumi yolları bunlardır:
- Şüurlu Təcrübə: Bəziləri zehni düşüncələri, duyğuları, qavrayışları və subyektiv şüurluluğu əhatə edən şüurlu təcrübənin oturacağı kimi görürlər. Bu mənada ağıl bizə düşünməyə, hiss etməyə və ətrafımızdakı dünyadan xəbərdar olmağa imkan verən şeydir.
– Koqnitiv proseslər: Koqnitiv nöqteyi-nəzərdən ağıl çox vaxt yaddaş, düşünmə, problem həll etmə, qərar qəbul etmə və dili anlama kimi psixi proseslərlə əlaqələndirilir. Bu, məlumatın manipulyasiyasını və emalını əhatə edir.
- Beyin fəaliyyəti: Neyroloqlar tez-tez zehni beynin fəaliyyəti ilə yaxından əlaqələndirirlər. Bu baxışa görə, ağıl neyronların mürəkkəb qarşılıqlı təsirindən və onların elektrik və kimyəvi proseslərindən yaranır.
- Psixoloji funksiyalar: Psixologiyada ağıl tez-tez şüurlu ağıl (bizim xəbərdar olduğumuz şeylər) və şüuraltı və ya şüursuz ağıl (şüurlu şüurun altında fəaliyyət göstərən) kimi müxtəlif funksiya və strukturlardan ibarət olaraq görülür. Məsələn, Ziqmund Freyd davranışın formalaşmasında şüursuz ağılın rolunu araşdırdı.
- Hesablama modeli: Bəzi koqnitiv elm adamları və süni intellekt tədqiqatçıları zehni kompüterə bənzər bir növ hesablama sistemi kimi görürlər. Onlar zehnin məlumatları necə emal etdiyini və qərarlar qəbul etdiyini öyrənir, çox vaxt bu prosesləri simulyasiya etmək üçün hesablama modellərindən istifadə edir.
- Təcili Əmlak: Fəlsəfi nöqteyi-nəzərdən ağıl beynin və onun fiziki proseslərinin yaranan xüsusiyyəti sayıla bilər. O, daha sadə komponentlərin (neyronların) qarşılıqlı təsirindən yaranır ki, onu tək bu komponentlərə endirmək mümkün deyil.
- Subyektiv təcrübə: Ağıl çox vaxt mənlik və fərdiliyin subyektiv təcrübəsi ilə əlaqələndirilir. Bu, hər bir insanı unikal edən və onların şəxsi düşüncələrini, duyğularını və perspektivlərini ortaya qoyan şeydir.
Xülasə, ağıl anlayışı çoxşaxəlidir və intizamdan və verilən suallardan asılı olaraq müxtəlif rakurslardan yanaşmaq olar. Şüur, idrak və beyin haqqında anlayışımız inkişaf etməyə davam etdiyi üçün bu, davamlı tədqiqat və fəlsəfi araşdırma mövzusu olaraq qalır.
zehniyyət nədir?
Zehniyyət insanın ətrafdakı dünyanı necə qavradığını və ona necə reaksiya verdiyini formalaşdıran müəyyən edilmiş inanclar, münasibət və fərziyyələr toplusuna aiddir. Düşüncələr insanın davranışına, qərarlarına və həyata ümumi baxışına təsir etməkdə mühüm rol oynayır. Bir neçə ümumi zehniyyət növü var və onlar insanın həyatının müxtəlif aspektlərinə dərin təsir göstərə bilər:
- Sabit zehniyyət: Sabit zehniyyətə malik olan insanlar öz qabiliyyətlərinin, zəkalarının və istedadlarının statik xüsusiyyətlər olduğuna inanırlar və onları əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirmək mümkün deyil. Uğursuzluqdan qaçmaq üçün çətinliklərdən qaça bilərlər və çox vaxt səyləri qeyri-adekvatlıq əlaməti kimi qəbul edirlər. Bu zehniyyət şəxsi inkişafı və möhkəmliyi məhdudlaşdıra bilər, çünki risk götürmək və ya öyrənmə imkanlarını əldə etməkdən çəkindirir.
- Böyümə zehniyyəti: Bunun əksinə olaraq, inkişaf zehniyyəti qabiliyyət və zəkanın səy, öyrənmə və əzmlə inkişaf etdirilə biləcəyinə inamla xarakterizə olunur. Böyümə zehniyyətinə malik olan insanlar çətinlikləri qəbul etməyə, uğursuzluğu öyrənmə fürsəti kimi qəbul etməyə və maneələr qarşısında dayanmağa daha çox meyllidirlər. Bu zehniyyət şəxsi inkişafa və möhkəmliyə təkan verir.
- Pozitiv düşüncə tərzi: Müsbət təfəkkür həyata optimist və ümid dolu baxışı qorumağı ehtiva edir. Müsbət düşüncə tərzinə malik insanlar problemlər və ya uğursuzluqlar üzərində dayanmaq əvəzinə imkanlara və həll yollarına diqqət yetirirlər. Onlar çətinliklərin öhdəsindən gəlmək və həyat təcrübələrində sevinc tapmaq bacarıqlarına inanırlar.
- Neqativ düşüncə tərzi: Mənfi düşüncə tərzi ümumiyyətlə bədbin bir dünyagörüşü ilə xarakterizə olunur. Mənfi düşüncə tərzinə malik insanlar problemlərə diqqət yetirməyə, özlərinə şübhə bəsləməyə, uğursuzluq və ya məyusluğu təxmin etməyə meylli ola bilərlər. Bu düşüncə tərzi artan stressə səbəb ola bilər və şəxsi inkişafa mane ola bilər.
- Açıq düşüncə tərzi: Açıq təfəkkür yeni ideyalara, perspektivlərə və təcrübələrə həssas olmağı ehtiva edir. Bu, araşdırmaq, öyrənmək və uyğunlaşmaq istəyi ilə qeyd olunur. Açıq təfəkkürlü insanlar maraqlıdır və düşüncə müxtəlifliyini qəbul edirlər.
- Qapalı düşüncə tərzi: Qapalı düşüncə açıq təfəkkürün əksidir. Qapalı təfəkkürə malik insanlar dəyişikliyə davamlı ola bilər, alternativ baxışları nəzərdən keçirmək istəməyə bilər və tanış rutinlərə və inanclara sadiq qalmağa meyllidirlər.
- İnnovativ düşüncə tərzi: Yenilikçi zehniyyət problemlərin həllinə proaktiv yanaşma və hesablanmış riskləri götürmək istəyi ilə xarakterizə olunur. Bu düşüncə tərzinə malik insanlar yaradıcı, uyğunlaşa bilən insanlardır və tez-tez yenilik və təkmilləşdirmə üçün imkanlar axtarırlar.
- Möhkəm düşüncə tərzi: Dözümlü zehniyyət çətinliklərdən və uğursuzluqlardan geri qayıtmaq qabiliyyətini ehtiva edir. O, əzmkarlıq və mübarizə strategiyaları ilə çətinliklərin öhdəsindən gələ biləcəyinə inamı əhatə edir. Dözümlü fərdlər stress və çətinliklərin öhdəsindən gəlmək üçün daha yaxşı təchiz olunmuşdur.
Qeyd etmək vacibdir ki, təfəkkürlər sabit xüsusiyyətlər deyil; onlar zamanla özünüdərketmə və düşünülmüş səylə inkişaf etdirilə və dəyişdirilə bilər. Məsələn, müsbət və ya inkişaf düşüncə tərzini tanımaq və inkişaf etdirmək şəxsi və peşəkar inkişafa səbəb ola bilər. Bundan əlavə, müxtəlif vəziyyətlər və həyat sahələri fərqli düşüncə tərzini əhatə edə bilər və fərdlər kontekstdən asılı olaraq müxtəlif düşüncə tərzini qəbul edə bilər.
“Fikirinizi Açın” nə deməkdir?
“Açıq fikrinizi” ifadəsi kimisə yeni ideyalara, perspektivlərə, təcrübələrə və ya məlumatlara qəbuledici olmağa təşviq edən ifadədir. Bu, insanın öz düşüncəsini genişləndirməyə və əvvəllər əyləndirmədiyi baxışları və ya imkanları nəzərdən keçirməyə hazır olmasını təklif edir. Ağlını açmaq qapalı, sərt və ya laqeyd qalmaqdansa, dəyişməyə, öyrənməyə və anlamaya daha açıq olmaqdır.
Kimsə sizə “fikrini aç” dedikdə, o sizə təklif edə bilər:
– Alternativ Perspektivləri nəzərdən keçirin: Özünüzdən fərqli baxışları dinləməyə və başa düşməyə hazır olun. Bu, daha çox empatiyaya və mürəkkəb məsələlərin daha yaxşı başa düşülməsinə səbəb ola bilər.
- Müxtəlifliyi qəbul edin: Mədəni, ideoloji və təcrübə fərqləri də daxil olmaqla, bütün formalarda müxtəlifliyə açıq olun. Müxtəlif perspektivlərin və fonların dəyərini dərk edin.
- Yeni İdeyaları Araşdırın: Maraqlı olun və əvvəllər qarşılaşmadığınız yeni konsepsiyaları, nəzəriyyələri və ya yanaşmaları araşdırın. Bu, şəxsi inkişafa və intellektual inkişafa səbəb ola bilər.
– Fərziyyələrə meydan oxumaq: Öz fərziyyələrinizi və inanclarınızı sorğulayın. Bəzən biz artıq bizə xidmət etməyən və ya köhnəlmiş məlumatlara əsaslanan ideyaları saxlayırıq.
- Başqalarından öyrənin: Yaşından, təcrübəsindən və ya keçmişindən asılı olmayaraq başqalarından öyrənməyə açıq olun. Hikmət və bəsirət gözlənilməz mənbələrdən gələ bilər.
- Qərəz və qərəzliyi aradan qaldırın: Mühakimənizə kölgə sala biləcək və ya başqaları ilə qarşılıqlı münasibətlərinizə təsir edə biləcək hər hansı qərəz və ya qərəzləri aradan qaldırmaq üçün çalışın.
- Dəyişikliyə uyğunlaşma: Uyğunlaşa bilən və lazım olduqda dəyişikliyi qəbul etməyə hazır olun. Açıq düşüncə, keçidləri və çətinlikləri daha effektiv idarə etməyə kömək edə bilər.
Əslində, “ağlını aç” böyüməyə, öyrənməyə və ətrafınızdakı dünyanın zənginliyinə açıq olmağa çağırışdır. O, yeni ideyalara və təcrübələrə davamlı deyil, qəbuledici bir düşüncə tərzini təşviq edir. Bununla siz üfüqlərinizi genişləndirə, şəxsi inkişafı təşviq edə və başqaları ilə daha mənalı əlaqələr qura bilərsiniz.